کاربردهای مهم ضایعات آهن
ضایعات آهن یا همان قراضه، به باقی‌مانده فلزات آهنی گفته می‌شود که پس از مصرف یا فرسودگی تجهیزات و سازه‌های فلزی به‌وجود می‌آیند. این مواد گرچه دیگر قابل استفاده مستقیم نیستند، اما ارزشمند هستند؛ چراکه به‌راحتی بازیافت می‌شوند و دوباره به عنوان ماده اولیه در صنایع فولادسازی، خصوصاً در کوره‌های ذوب آهن، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
همین ویژگی بازیافت‌پذیری، بازار خرید و فروش ضایعات آهن را به یکی از پررونق‌ترین بخش‌های صنعت فلزات تبدیل کرده است. به‌ویژه کارخانه‌های فولادسازی از مشتریان اصلی این مواد هستند و به طور مستمر به تأمین قراضه نیاز دارند.
به طور کلی، ضایعات به موادی گفته می‌شود که پس از خروج از چرخه اولیه مصرف، هنوز قابلیت بازگشت به فرایند تولید را دارند. اگرچه بخشی از ضایعات ساختمانی مانند چوب یا آجر قابل بازیافت نیستند، اما فلزاتی مانند آهن، چدن، مس و آلومینیوم به سادگی بازیافت‌پذیرند. در میان آن‌ها، ضایعات آهن از مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین انواع ضایعات فلزی محسوب می‌شود.
در ادامه، با انواع ضایعات آهن و ویژگی‌های هرکدام بیشتر آشنا خواهیم شد.
دسته‌بندی انواع ضایعات آهن
ضایعات آهن بر اساس نوع، ترکیب و کیفیت به چند گروه اصلی تقسیم می‌شوند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:
- ضایعات سنگین بار:
این دسته شامل قطعات فلزی با چگالی بالا (حداقل یک تن در هر متر مکعب) است. به دلیل وزن بالا، ارزش قراضه این ضایعات نیز قابل توجه است. - ضایعات ویژه:
ضایعاتی که حاصل برش یا تخریب مقاطع فولادی در پروژه‌های ساختمانی هستند، در این دسته قرار می‌گیرند. خرده‌های میلگرد، تیرآهن، قوطی و پروفیل‌هایی با ابعاد کمتر از 50 سانتی‌متر در این گروه جای می‌گیرند. قیمت آن‌ها تحت تأثیر نرخ روز میلگرد و کیفیت ضایعات است. - ضایعات سوپر ویژه:
این ضایعات از نظر تمیزی، یکنواختی و درصد خلوص، از نوع ویژه باارزش‌تر بوده و بالاترین کیفیت را در میان ضایعات آهن دارند. - ضایعات درجه یک:
این گروه ترکیبات شیمیایی خاصی مانند آهن، نیکل، کروم، فسفر، گوگرد و مس دارند و به دلیل وجود این عناصر، ویژگی‌های مکانیکی مشخصی از خود نشان می‌دهند. - ضایعات درجه دو و سه:
از نظر ترکیب مشابه ضایعات درجه یک هستند، اما غلظت عناصر آلیاژی در آن‌ها کمتر بوده و از این رو، ارزش کمتری در بازار دارند. - ضایعات گالوانیزه:
این ضایعات شامل آهن با پوشش روی هستند که به دلیل مقاومت در برابر زنگ‌زدگی در بسیاری از کاربردها مورد استفاده قرار می‌گیرند. به دلیل ترکیب خاص، ارزش این ضایعات معمولاً کمتر از سایر انواع آهن‌آلات بازیافتی است. - ضایعات آلیاژی:
این نوع از قراضه‌ها حاوی فلزات آلیاژی مانند نیکل، کروم، مولیبدن، منگنز، تنگستن و وانادیم هستند. بیشتر در مراکز صنعتی و تعمیرگاه‌های خودرو تولید می‌شوند و قیمت پایین‌تری نسبت به ضایعات معمولی دارند. - ضایعات حلبی:
نمونه بارز آن، قوطی‌های کنسرو یا بسته‌بندی مواد غذایی است. این ضایعات اگرچه سبک هستند، اما قابل بازیافت و مصرف مجدد در تولید ظروف مشابه می‌باشند. - سوفاله آهن (براده):
براده‌های تولید شده از فرایندهای تراشکاری و ماشین‌کاری قطعات آهنی در این دسته قرار می‌گیرند. این ضایعات به دلیل ریزدانه بودن، کاربرد خاصی در ذوب مجدد دارند.
چگونه ضایعات آهن تولید می‌شوند؟
ضایعات آهن در نتیجه فعالیت‌های مختلف صنعتی، عمر مفید سازه‌ها و فرسودگی تجهیزات تولید می‌شوند. یکی از مهم‌ترین منابع تولید ضایعات، صنایع فلزکاری است. در فرآیندهایی مانند برش، تراشکاری و فرم‌دهی فلزات، مقدار زیادی براده و قطعات بلااستفاده تولید می‌شود که به عنوان قراضه آهن شناخته می‌شوند.
همچنین، در صنعت ساخت‌وساز، مقاطع فولادی پس از پایان عمر مفید ساختمان یا در پی تخریب سازه‌ها، به عنوان ضایعات جمع‌آوری می‌شوند. میلگردها، تیرآهن‌ها و سایر قطعات فلزی در این شرایط بازیافت‌پذیر هستند.
نوع دیگری از ضایعات، مربوط به وسایل فرسوده یا خراب‌شده است؛ برای مثال، بدنه خودروهای از رده خارج یا لوازم خانگی قدیمی نیز جزو منابع مهم ضایعات آهنی محسوب می‌شوند که قابلیت بازیافت دارند و می‌توانند مجدداً وارد چرخه تولید شوند.
ضایعات آهن چه کاربردهایی دارند؟
ضایعات آهن با وجود ظاهر مستعمل خود، نقش مهمی در چرخه تولید صنعتی و هنری ایفا می‌کنند. این مواد پس از جمع‌آوری و انتقال به کارخانه‌های ذوب، معمولاً از طریق فرآیندهایی مانند ذوب در کوره قوس الکتریکی، بازیافت شده و به محصولات فولادی نو تبدیل می‌شوند. این مقاطع جدید می‌توانند در پروژه‌های عمرانی، ساخت‌وساز، صنایع خودروسازی، تولید تجهیزات صنعتی و سایر بخش‌های زیرساختی مورد استفاده قرار گیرند.
از سوی دیگر، ضایعات آهن کاربردهای خلاقانه‌تری نیز دارند. برخی هنرمندان با خرید قراضه‌ها و ذوب آن‌ها در کوره‌های کوچک، آثار هنری و مجسمه‌های فلزی منحصربه‌فرد خلق می‌کنند. این نوع استفاده از قراضه‌ها علاوه‌بر کمک به محیط‌زیست، به هنرهای تجسمی نیز بعدی صنعتی و پایدار می‌بخشد.
ضایعات لوله، یکی از زیرمجموعه‌های مهم ضایعات فلزی هستند که از بخش‌های مختلف صنعت، ساخت‌وساز، تأسیسات و پروژه‌های عمرانی جمع‌آوری می‌شوند. این لوله‌ها ممکن است به دلایل مختلفی مانند فرسودگی، شکست، تغییر طرح یا تخریب سازه‌ها از چرخه مصرف خارج شوند. اما بسیاری از آن‌ها، به‌ویژه اگر آسیب‌های ساختاری شدید نداشته باشند، قابلیت استفاده مجدد یا بازیافت دارند.
چه لوله‌هایی قابل استفاده مجدد هستند؟
- لوله اینچ بالا:
لوله‌هایی که دارای ضخامت کافی هستند و دچار خوردگی یا شکست شدید نشده‌اند، معمولاً پس از بررسی و پاک‌سازی، در پروژه‌های موقت یا غیراساسی قابل استفاده مجدد هستند. - لوله گالوانیزه:
این نوع لوله‌ها در صورتی که پوشش روی آن‌ها حفظ شده باشد و زنگ‌زدگی گسترده نداشته باشند، برای کاربردهای غیرحساس مانند آبیاری کشاورزی یا سازه‌های سبک قابل استفاده‌اند. - لوله بدون درز (مانیسمان):
به دلیل استحکام بالا و نبود درز جوش، لوله‌های مانیسمان حتی در حالت کارکرده، گزینه خوبی برای استفاده مجدد در صنایع سبک یا خطوط انتقال کم‌فشار هستند. - لوله‌های فولادی صنعتی:
در بسیاری از صنایع، لوله‌هایی که از خط تولید کنار گذاشته می‌شوند اما هنوز خواص فیزیکی و شیمیایی مناسب دارند، به‌عنوان لوله دست‌دوم یا ضایعات قابل‌مصرف مجدد فروخته می‌شوند.
کاربرد لوله‌های دست دوم یا ضایعات قابل‌استفاده
- ساخت داربست یا سازه‌های سبک فلزی
- سیستم‌های موقت انتقال سیال یا هوا
- استفاده در خطوط فاضلاب یا کانال‌کشی غیرحساس
- مصارف صنعتی سبک و غیربحرانی
قبل از استفاده مجدد، حتماً باید این لوله‌ها از نظر سلامت ساختاری، میزان خوردگی و نشت بررسی شوند. برای اطلاع از انواع لوله دست دوم و قیمت لوله دست دوم، با کارشناسان شرکت بای آهن تماس بگیرید.